24 marca 2023 r. w ramach obchodów Roku Kopernika – w 550 rocznicę urodzin Wielkiego Astronoma, 50 licealistów z klas humanistycznych oraz nasze gościnie – studentki z USA, pod opieką historyków Beaty Wygonik-Wronki, Pawła Zygarowicza oraz Małgorzaty Błońskiej-Pudło udało się do Krakowa, gdzie Patron Naszej Szkoły w latach 1491 do 1495 r. studiował na Akademii.
Pierwszym punktem programu było Collegium Novum, reprezentacyjny budynek UJ, w którym znajduje się siedziba rektora, dziekanaty wydziałów, gabinety profesorskie i sale wykładowe. Odwiedziliśmy aulę uniwersytecką, której ściany zdobią m.in. portrety Kazimierza Wielkiego, Władysława Jagiełły, królowej Jadwigi, fundatorów Akademii Krakowskiej oraz dzieło Jana Matejki : “Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem”.
Na drugim piętrze gmachu spośród pomieszczeń wyróżniają się największa sala 52 nazwana na cześć Mikołaja Kopernika „Lectorium Nicolai Copernici” oraz sala 56 nazwana imieniem Józefa Szujskiego. To właśnie w tej sali 6 listopada 1939 r. Niemcy aresztowali profesorów i pracowników naukowych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Akademii Górniczo-Hutniczej i innych wyższych uczelni Krakowa w ramach Sonderaktion Krakau, wywożąc ich do obozów koncentracyjnych w Sachsenhausen i Dachau.
Gościliśmy również w najstarszej części uniwersytetu w Collegium Maius. To tutaj młody Mikołaj studiował na wydziale sztuk wyzwolonych – trivium (gramatyka, retoryka, dialektyka) oraz quadrivium (arytmetyka, geometria, astronomia, muzyka).
Początki Collegium Maius wiążą się z rokiem 1400, kiedy nastąpiła odnowa Akademii Krakowskiej. Król Władysław Jagiełło od rodziny Pęcherzów wykupił za 600 grzywien, pochodzących z zapisu królowej Jadwigi, narożną jednopiętrową gotycką kamienicę. Budowla była powiększana w ciągu XV wiek, poprzez wykup sąsiednich budynków. Ostatecznie budynki połączono po pożarze w 1492 roku oraz dobudowano do nich nowe piętra. Wewnętrzny dziedziniec otoczono wówczas arkadowymi krużgankami. Nazwy Collegium Maius /Większe używano od połowy XV w.
W uniwersyteckiej księdze wpisów na semestr zimowy 1491/1492, na pozycji 32 zanotowano: „Nicolaus Nicolai de Thuronia solvit totum” – „Mikołaj, syn Mikołaja z Torunia, zapłacił całość”. W czasie studiów Kopernika Kraków był ważnym ośrodkiem badań matematycznych i astronomicznych. Kopernik mógł słuchać wykładów m.in. Wojciecha z Pniew, Szymona z Sierpca, Wojciecha z Brudzewa, uznawanego za jednego z najważniejszych astronomów tego czasu czy Wojciecha Krypy z Szamotuł.
W 1947 roku decyzją senatu uniwersyteckiego powołano Muzeum Collegium Maius, które posiada unikatowe zbiory, głównie związane z dziejami uniwersytetu, w tym m.in. kolekcję przyrządów astronomicznych – astrolabium arabskie z 1054 i Głobus Jagielloński, który jest jednym z najstarszych globusów, na którym umieszczono nazwę oraz lokalizację kontynentu amerykańskiego.
Odbyliśmy również podróż po bogatej kolekcji Muzeum Książąt Czartoryskich, które jest jednym z najstarszych muzeów w Polsce, od 2016 r. oddział Muzeum Narodowego w Krakowie. W zbiorach muzeum znajdują się m.in. bezcenne dzieła: Dama z gronostajem, Leonarda da Vinci oraz Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem Rembrandta van Rijn.
Obecnie znajduje się tutaj czasowa ekspozycja Kopernikanów: autografów, listów, pierwodruków dzieł astronomicznych związanych z osobą Kopernika. Na wystawie można zobaczyć najważniejsze dzieło Mikołaja Kopernika, słynne De revolutionibus orbium coelestium – pierwsze wydanie wydrukowane w Norymberdze w 1543 roku, kolejne w Bazylei w 1566 roku i w Amsterdamie w 1617 roku. Zachęcamy do zwiedzania.
To była bardzo inspirująca i pełna wrażeń wycieczka. Autorem zdjęć jest prof. Paweł Zygarowicz. Więcej zdjęć w galerii.
Opowiedziała prof. Beata Wygonik-Wronka