Ocalić od zapomnienia – krośnieńskie nekropolie

W Krośnie przy ulicy Krakowskiej znajduje się zabytkowy Stary Cmentarz założony poza ówczesnymi granicami miasta ok. 1786 r. Cmentarz był użytkowany do  lat 20. XX w., a zamknięty ostatecznie dla pochówków w 1954 r.

   Jest to miejsce  spoczynku osób zasłużonych dla historii Krosna i Polski,uczestników walk o niepodległość z lat 1812, 1831, 18461863, 1914-19181920.  Na cmentarzu są pochowani burmistrzowie, radni miasta i powiatu, urzędnicy, duchowni, nauczyciele i lekarze, artyści, rzemieślnicy, kupcy  m.in.; gen. Edward Wereszczyński h. Korczak,  kapitan Stanisław  Mazurkiewicz, kapitan Rudolf Mleczko, major Władysław Gościński, burmistrzowie: Józef Bergman, dr. Jan Kanty Jugendfein, dr. August Lewakowski, Sylwester Jacewicz, lekarz i powstaniec Juliusz Kallay, artysta Stanisław Wojciech Bergman, architekt Napoleon Nawarski, publicysta, przemysłowiec i powstaniec Jan Nepomucen Gniewosz.

W centralnej części nekropolii znajduje się  pomnik w kształcie kamiennego kopca, z cierniową koroną i orłem, wzniesionym w 1903 r. ku czci poległych powstańców styczniowych, autorstwa Andrzeja Lenika,  według projektu Napoleona Nawarskiego. Napis na wmurowanej tablicy głosi: „Poległym w walce za Ojczyznę – w 40 rocznicę – obywatele miasta Krosna – r. 1903”.

      1 listopada br. już po raz 17 odbyła się kwesta na rzecz renowacji nagrobków Starego Cmentarza, w której uczestniczyli uczniowie naszego liceum.

Przy ulicy kard. St.Wyszyńskiego  znajduje się utworzony w 1913 r. i użytkowany od okresu międzywojennego Cmentarz Komunalny, gdzie zachowało się wiele cennych nagrobków i rzeźb m.in. Grób Nieznanego Żołnierza, kwatery żołnierzy z II wojny światowej i grobowce m.in.; generała brygady WP Józefa Kwaciszewskiego (1890-1958), żołnierzy AK, działaczy politycznych m.in. polityka, posła i prezesa Polskiego Stronnictwa Ludowego Jana Stapińskiego (1887-1946), czy malarza i rzeźbiarza – twórcy pomnika Mikołaja Kopernika Stanisława Kochanka (1905-1995).   Na cmentarzu tym spoczywają również dyrektorzy i profesorowie Szkoły Realnej, gimnazjum i liceum.

Cmentarz żydowski położony jest na Zawodziu przy ulicy Seweryna Goszczyńskiego -brama na cmentarz znajduje się od strony ul. ks. Sarny,  jest jedynym śladem obecności Żydów w Krośnie. Na cmentarzu zachowało się około 250 macew.

Cmentarz żołnierzy radzieckich znajduje się na Placu Konstytucji 3 Maja. Mieści 43 mogiły kryjące  prochy żołnierzy radzieckich 1 Frontu Ukraińskiego, poległych podczas walk o Krosno we wrześniu 1944 r.

Opracowała:  prof. Beata Wygonik-Wronka